Tarihten günümüze Urfa’ya yapılan göçler kadar, Urfa’dan çeşitli yerlere yapılan göçlerde söz konusudur. Örneğin Konya’da Cihanbeyli’ye, Ankara’nın Haymana veya Bala ilçesine gittiğinizde, ataları birkaç yüz yıl önce Urfa’dan iskan politikası veya çeşitli nedenlerle gitmiş Urfalılara rastlarsınız. Tarihte olduğu gibi günümüzde de bu göçler bitmemiştir. TÜİK’in verilerine göre 2019 yılında Şanlıurfa’dan diğer illere göç edenlerin sayısı ise 41 bin 841 kişidir. Bir yöreden başka bir yöreye göç edenler, sadece kendileri kendileri göç etmez, kültürleri de göç eder. Göç eden kişi ile birlikte kişinin dağarcığındaki masal da, türkü de, mani de göç eder. “Urfa’dan göçler” özel araştırılması gereken bir konudur. Umarım gençlerimizden birleri bu konu üzerinde çalışır.
Gelelim bugünkü yazımızla ilgili konuya. Emirdağ, Afyonkarahisar ilinin şirin bir ilçesi. “Zalım Poyraz” isimli Emirdağ Türküsünde “Emirdağ’la şu Urfa’nın arası” cümlesi geçer. Afyonkarahisar’da yüksek okulu okurken iki defa Emirdağ’a gitmiştim. Emirdağ ile Urfa’nın ne ilgisi var diye merak ederdim. Osmanlı Döneminde Urfa’dan İstanbul’a giden bir kervan Emirdağ’da mola vermiş, bir müddet kalınca burayı çok beğenmiş ve burada kalmışlar. Cumhuriyet döneminde soyadı kanunu çıkınca “Urfalı” soyadını almışlar diye duymuştum, fakat bu konuda özel bir araştırmam olmadığından, bu hikaye ne kadar doğru bilemiyorum. Birkaç yıl önce, Yrd Doç. A.Cihat Kürkçüoğlu, Şanlıurfa Valiliğinden sonra Afyonkarahisar valisi olan Sayın Muzaffer Dilek’in misafiri olarak Afyonkarahisar’a gitmişti. Bu gezi esnasında gittiği Emirdağ’a da, ataları Urfalı olan birilerine rastladığını bize nakletmişti. Ayrıntısını umarım bize yazar.
Geçen gün, Emirdağ Türküleri, Emirdağ Yöresi Türkmen Ağıtları gibi kitapların yazarı değerli dostum Emirdağlı Eğitimci, Araştırmacı ve Yazar Ömer Faruk Yıldızkaya’dan Emirdağ ile Urfa’nın ilgisini konu alan bir mesaj geldi, bu mesajı sizinle paylaşmak istedim. “Zalım Poyraz” türküsünün 2.kıtasındaki “Emirdağ’la şu Urfa’nın arası…” mısraı ; kimi CD’lerde, “Urfa’yla Emirdağ’ın ne ilgisi olabilir ki…?” savıyla “Emirdağ’la şu Urla’nın arası…” şeklinde okunmuştur. Emirdağ’la Urfa’nın çok ilgisi olduğu gibi, İzmir’in Urla ilçesiyle hiçbir ilgisi yoktur. Konar- göçer Türkmen aşiretlerinin deniz kenarındaki Urla’yla ne ilgisi olabilir. Urfa ile ilgisine gelince; Emirdağ’a yerleşen Muslucalu Türkmenleri, bu yerleşimden önce Anadolu’dan (Maraş ve Yozgat taraflarından) bugün Suriye sınırlarında olan, o tarihte Osmanlı toprağı olan Rakka’ya sürgün edilmiştir. Rakka, Ruha (Urfa)’ya bağlı bir sancaktı ve Beylerbeyi yönetiyordu. Konar-göcer yaşantıya alışık olan Muslucalu Türkmenleri, Rakka’da da yerleşik hayata geçemez, yerli ahaliyle de geçinemezler. Nitekim, Osmanlı Padişahı III.Ahmed’in Rakka Beylerbeyine yazdığı 1729 tarihli (701 sayılı Maliye Defterine kayıtlı) bir fermanla Karahisar-ı Sahip Sancağı’na (Afyon) iskan edilirler. Urfa (Ruha), Rakka’nın bağlı olduğu yer ve Muslucalu Türkmenlerinin göç güzergahı…Kaldı ki, şu an Emirdağ ilçesinde “Urfalı” soyadlı “Bozahmetler” lakaplı kalabalık bir sülale vardır.”
Değerli dostum Araştırmacı Yazar Ömer Faruk Yıldızkaya’ya verdiği bilgiden dolayı teşekkür ediyorum. Osmanlılar döneminde, Rakka Eyaleti, 1594 yılında merkezi Urfa olmak üzere Halep Eyaleti’nden ayrılarak kurulmuştur. Umarım bu notlar, konuyu araştıracaklar için bir ip ucu olur diyor ve Emirdağ’la şu Urfa’nın arası” türküsü sizleri baş başa bırakıyorum..
Abuzer Akbıyık 19.07.2020
