Bir zamanlar Britanya İmparatorluğu’nun kalbi olan Londra, yüzyıllar boyunca sadece bir başkent değil, aynı zamanda dünya düzeninin merkez üssüydü. Thames kıyılarında yükselen bu şehir, sömürge yollarının, ticaret gemilerinin ve imparatorluk siyasetinin ana karargâhıydı. 19. yüzyılın zirvesinde Londra limanına giren her gemi, İngiltere’nin dünya üzerindeki nüfuzunun somut bir işaretiydi. Ancak o imparatorluk günleri geride kaldı. Bugün Londra hâlâ ışıldıyor; ama bu ışığın kaynağı artık Westminster’ın veya İngiliz tacının gücü değil. Şehrin damarlarında dolaşan yeni kan, küresel sermaye.
Ve bu yeni güç, sessiz ama kararlı adımlarla Londra’nın en değerli bölgelerinin mülkiyetini elinde topluyor. Bu dönüşümde en dikkat çekici aktörlerden biri ise Katar Kraliyet Ailesi. Artık Londra’nın lüks vitrinlerinde, finans kulelerinde ve prestijli semtlerinde Katar’ın izini görmemek imkânsız.
Katar’ın Londra’daki İmparatorluğu
Bugün Katar’ın Londra’da kontrol ettiği toplam arazi ve bina 170 kilometrekareyi buluyor — bu, İngiliz Kraliyet Ailesi’nin şehirdeki varlığını gölgede bırakacak kadar büyük bir rakam. Harrods’tan The Shard’a, Claridge’s’ten Heathrow’a uzanan bu ağ, sadece ekonomik değil stratejik bir hâkimiyet alanı oluşturuyor.
- Harrods, 2010’da Katar’ın eline geçti ve sadece bir mağaza değil, Londra’daki Katar varlığının prestij sembolüne dönüştü.
- The Shard, Avrupa’nın en yüksek binası; %95’i Katar’a ait.
- Claridge’s, The Connaught, Berkeley gibi ikonik oteller, Katar portföyünde.
- Heathrow Havalimanı’nda %20’nin üzerinde pay.
- Mayfair ve Canary Wharf’ta stratejik parseller.
- Cornwall Terrace’te Şeyha Moza bint Nasser’in 80 milyon sterline aldığı malikane ve devamında 40 milyon sterlinlik iki ek alım, toplamda 120 milyon sterlinlik yatırım…
Üstelik bu yatırımların büyük bölümü offshore şirketler aracılığıyla yapılıyor. Bu yöntemle İngiltere’nin damga vergisi gibi gelir kaynaklarından kaçınılıyor. Cornwall Terrace alımında tek başına 18,5 milyon sterlinlik vergi kaybı yaşandı.
Kraliyetin Geri Çekilen Etkisi
Crown Estate hâlâ devasa bir arazi portföyüne sahip; toplamda 220 bin hektar. Ancak bu alanın çoğu İskoçya’nın dağları, kırsal araziler, kıyı şeritleri… Londra’daki varlığı ise Buckingham Sarayı, St. James’s Park gibi sembolik yapılarla sınırlı. Şehrin ekonomik damarlarında, artık yabancı sermayenin kanı dolaşıyor.
Küresel Oyuncuların Londra’daki Satranç Tahtası
Katar tek başına değil.
- Çin, Kuşak ve Yol projesi kapsamında finans merkezlerinden liman işletmelerine kadar stratejik mülkler edindi. Royal Albert Dock bunun en çarpıcı örneklerinden.
- Suudi Arabistan ve BAE, Knightsbridge ve Kensington’daki ultra lüks konut pazarında güçlü.
- Hindistan ve Nijerya, Belgravia ve Park Lane’de rekor fiyatlarla malikaneler satın alıyor.
- Türkiye ve Azerbaycan, Zengezur Koridoru ve Bakü-Tiflis-Kars hattı ile Londra’ya uzanan ticaret zincirleri kurarak, finans ve lojistik merkezlerde yatırım yapıyor.
Bu tablo, Londra’nın küresel ölçekte bir mülkiyet satrancı haline geldiğini gösteriyor.
Egemenlikten Sermaye Hakimiyetine
Çok kültürlülük söylemi ile yürüyen bu süreç, aslında İngiltere’nin fiili mülkiyet ve kontrol alanlarını daraltıyor. Sembolik egemenlik hâlâ İngilizlerin elinde görünse de, gerçek kontrol çoktan küresel yatırım fonlarının, kraliyet dışı monarşilerin ve uluslararası şirketlerin ellerine geçmiş durumda. Offshore yapılar, vergi cennetleri ve anonim mülkiyet zincirleri, İngiltere’nin hem ekonomik bağımsızlığını hem de kentsel egemenliğini aşındırıyor.
Özetle “İmparatorluktan Kiracıya” bir yolculuk
Bir yüzyıl önce Londra, Hindistan’dan Afrika’ya uzanan dev bir imparatorluğun beyni ve kalbiydi. Bugün ise, o eski başkent kendi topraklarında kiracı pozisyonuna düşmüş durumda. Katar ve diğer küresel aktörler, Londra’nın en değerli bölgelerini yönetiyor; İngiltere’nin sembolik gücü, bu yeni mülkiyet imparatorluklarının gölgesinde kalıyor.
Artık imparatorluklar donanma ile değil, sermaye akışları ile kuruluyor. Ve Londra, bu yeni çağın başkentlerinden yalnızca biri.
Araştırmacı Yazar Cemal DURUK
